تهویه گلخانه: هر آنچه باید بدانید
سرفصل مطالب
هدف اصلی از کشت گیاهان در گلخانه محافظت از آنها در برابر عوامل خارجی ناخواسته و در عین حال تلاش برای از بین بردن وابستگی به شرایط محیطی است. در این مرحله تهویه گلخانه اهمیت می یابد. عناصر تهویه مطبوع گلخانه را می توان به سیستم های گرمایش گلخانه، سیستم های خنک کننده گلخانه و سیستم های تنظیم کننده رطوبت گلخانه تقسیم کرد.
سیستم های گرمایش گلخانه
هر گیاه برای رشد و ثمردهی نیاز به محیطی با دمای مشخص دارد. تامین این دما برای راندمان این گیاهان اهمیت حیاتی دارد. از این رو گلخانه ها در هنگام برودت هوا به سیستمهای گرمایشی برای تهویه گلخانه با مشخصات زیر را دارند:
- دمای گلخانه باید مستقل از دمای بیرون تنظیم شود
- دمای تنظیم شده باید به طور یکنواخت در کل گلخانه توزیع گردد
- باید بازدهی مناسب داشته و سوخت مورد نیازش به راحتی و ارزان تامین شود
برای گرمایش کارآمد و کم هزینه، پوشش، شکل سقف، طول و ارتفاع گلخانه باید با توجه به شرایط آب و هوایی فعلی به مناسب ترین روش انتخاب شوند. این موارد در مقاله راهنمای جامع انتخاب نوع سازه گلخانه در ایران به تفصیل توضیح داده شده است.
روشهای گرمایش گلخانه
- گرمایش با اجاق گاز روش گرمایشی رایج است که در آن با قرار دادن اجاق ها با استفاده از سوخت جامد، مایع یا گاز در فواصل معین گلخانه گرم می گردد
- استفاده از هیترهای برقی به صورت مستقیم
- گرم کردن جریان آب در لوله های پخش شده در گلخانه در یک سیستم بسته
- گرمایش با هوای گرم نیز با انتشار هوای گرم شده به داخل گلخانه با فشار ناشی از سوراخ های روی در فواصل زمانی معین
- استفاده از پنلهای خورشیدی برای تامین برق سیستم گرمایشی برقی
سیستم های سرمایش گلخانه
گفتیم که محدوده دمایی بهینه ای وجود دارد که هر گیاهی برای رشد و باردهی به آن نیاز دارد. اگر این مقدار از حد بهینه بیشتر شود، باید محیط برای گیاه خنک شود. به غیر از تهویه و سرمایش، ممکن است هدف حفظ تعادل هوا و گاز در گلخانه نیز باشد. سرمایش در گلخانه ها با چندین روش و سیستم مختلف قابل انجام است. می توان آنها را به نامهای خنک کردن با تهویه مکانیکی گلخانه، سرمایش با فن، سرمایش با سایه اندازی و سرمایش با پد سلولزی تقسیم کرد.
تهویه مکانیکی گلخانه
در این سیستم دریچه هایی در گلخانه وجود دارد که به بیرون باز شده و عموماً روی پشت بام یا نزدیک به پشت بام قرار داشته و می توان آن را به صورت مکانیکی یا الکترونیکی کنترل کرد. برخی از ویژگی های فنی وجود دارد که در این سیستم ها باید در نظر گرفته شود. منافذ تهویه گلخانه باید به اندازه کافی بزرگ، مقاوم و در صورت بسته بودن عایق بوده و طوری طراحی شود که در حین فعالیت این سیستم گردش هوای مناسبی ایجاد گردد.
در سرمایش با فن گلخانه، این بستگی به اصل حذف هوای گرم ناخواسته در گلخانه دارد، با تامین هوای داخل گلخانه با تبادل هوای بیرون به کمک فن هایی که در صورت تمایل از گلخانه باز می شوند.
سرمایش با فن
در سرمایش با فن هوای داخل گلخانه با کمک فن های قوی با هوای بیرون تبادل پیدا کرده و از این طریق دمای گلخانه کاهش وتهویه گلخانه انجام می یابد.
سرمایش با سایه اندازی
در سرمایش با سایه‌اندازی پرده‌هایی در گلخانه نصب شده و در صورت تمایل می‌توان آن را با روشهای مکانیکی یا الکترونیکی باز و بسته کرد و روی گیاهان سایه ایجاد نمود.
تهویه گلخانه با پد سلولزی
سیستمهای سلولزی، سیستم‌هایی هستند که در آن کاغذهای سلولزی به صورت عمودی بر روی دیوار گلخانه نصب شده و آب در داخل آنها جریان یافته و رطوبت ایجاد شده توسط فن‌های خارج شده و خنک‌سازی را در گلخانه فراهم می‌کنند.
سیستم های رطوبت ساز گلخانه
حفظ رطوبت بهینه برای هر گیاه بسیار مهم است. رطوبت گیاه را در برابر حوادث یخبندان در زمستان و گرمای بیش از حد تابستان که منجر به افت ناگهانی رطوبت می شود محافظت می کند. به علاوه رطوبت تعادل حرارتی را حفظ می کند. علاوه بر این، بیش از حد بودن رطوبت گلخانه می تواند باعث گسترش سریعتر بیماری ها در گلخانه شود.
در سیستم های مرطوب ساز گلخانه، رطوبت با پودر کردن آب به هوا توسط نازل های مرطوب کننده تامین می شود. در حالی که آب پودر شده در هوا رطوبت را تامین می کند، این رطوبت با استفاده از فنی که در فواصل معینی در گلخانه نصب می شود رطوبت را به طور همگن در گلخانه توزیع می نماید. این سیستم ها را می توان در فواصل زمانی معین یا با کنترل از راه دور، بسته به شرایط، به کار گرفت.
برای اطلاعات بیشتر مطالعه کنید: چگونه رطوبت گلخانه را کنترل نماییم؟
نتیجه گیری
تهویه هوای گلخانه که یکی از اساسی ترین اهداف نصب آن است، برای ثمردهی مناسب گیاه اهمیت فوق العاده ای دارد. بنابراین با سیستم های تهویه و اتوماسیون گلخانه ای مناسب می توان با حفظ سلامت گیاه راندمان بالایی از تولید به دست آورد.
